Historia i opowieści o derbach piłkarskich
Derby piłkarskie to miejsce, gdzie spotykają się pasja i rywalizacja. Wszystkie opowieści, od meczów w Glasgow po starcie między Realem Madryt a Barceloną, pozostawiły ślad w sercach kibiców. Rywalizacja między drużynami może mieć korzenie w wydarzeniach historycznych, napięciach regionalnych lub innych czynnikach społeczno-kulturowych. Derby piłkarskie to więc nie tylko rywalizacja na boisku, ale także wzmacnianie identyfikacji z drużyną i tworzenie niezapomnianych chwil, które kształtują bogatą historię piłki nożnej.
Hiszpańskie derby El Clásico
El Clásico należy do najbardziej prestiżowych derbów piłkarskich na świecie, obejmujących starcie dwóch hiszpańskich gigantów, jakimi są Real Madryt i FC Barcelona. Odbywa się co najmniej dwa razy w roku w hiszpańskiej lidze, jednak oba zespoły mogą się również spotkać w pucharach Copa del Rey lub Lidze Mistrzów UEFA.
Wzajemna rywalizacja jest kształtowana nie tylko przez walkę o piłkarską dominację, ale także przez historię, politykę i zjawiska społeczno-kulturowe odzwierciedlające hiszpańskie społeczeństwo.
Rywalizacja spowodowana przez Alfréda di Stéfana
Rywalizacja między oboma klubami sięga czasów I wojny światowej, kiedy to po długiej przerwie Madryt zwyciężył w półfinale hiszpańskiego pucharu. Barcelona bezskutecznie argumentowała, że gol na wynik 4:2 padł z pozycji spalonej.
Spory osiągnęły szczyt w 1953 roku, kiedy Madryt i Barcelona jednocześnie podpisały umowę z argentyńskim zawodnikiem Alfrédem di Stéfanem. FIFA rozstrzygnęła spór w sposób dość kontrowersyjny. Określiła, że kluby będą wypożyczać zawodnika na dwa lata. Barcelona odrzuciła takie rozwiązanie i zrezygnowała z zawodnika. Alfrédo di Stéfano następnie pięć razy zwyciężył z Realem w Pucharze Mistrzów Europy i stał się jego największą gwiazdą w historii.
Messi i Ronaldo w nowoczesnych derbach
W młodszej historii najbardziej obserwowanymi rywalami stali się zawodnicy Lionel Messi (Barcelona) i Cristiano Ronaldo (Real Madryt). W czasie ich gry pobito wiele klubowych rekordów. W sezonach wymieniali się tytułem dwóch najlepszych strzelców w La Lidze i Lidze Mistrzów. Ronaldo zdobył Złotą Piłkę trzy razy, a Messi pięć razy. Podobnie Messi pięć razy zdobył Złoty Puchar, a Ronaldo cztery razy. W ciągu dziewięciu lat wspólnej gry w swoich klubach zdobyli łącznie 922 bramki, w tym 38 w meczach El Clásico.
Od 2023 roku Ronaldo nosi tytuł najlepszego strzelca wszech czasów w Lidze Mistrzów UEFA. Messi, który zajmuje drugie miejsce, może się pochwalić 474 golami jako najlepszy strzelec La Ligi. Obaj zawodnicy przyczynili się do dominacji swoich klubów w Europie. Ich era zakończyła się dopiero w 2018 roku, kiedy Ronaldo opuścił Real Madryt, a Messi doznał kontuzji ręki.
Angielskie Northwest derby
Northwest derby to jedna z najbardziej znanych rywalizacji między angielskimi profesjonalnymi klubami FC Liverpool i Manchester United. Zawodnicy, kibice i media uważają mecz między tymi dwoma rywalami za największe europejskie zmaganie, oparte głównie na bliskiej odległości dwóch wielkich miast, które reprezentują.
Oba kluby należą do najskuteczniejszych angielskich drużyn w krajowych, europejskich i światowych rozgrywkach, gdzie zdobywają różne nagrody.
Historyczne spojrzenie
Historia Northwest derby sięga XIX wieku, kiedy to poprzez historyczne starcia kształtował się brytyjski futbol. Ich wzloty i upadki nieustannie się przeplatały. Do bezpośredniego starcia doszło dopiero w 1962 roku, kiedy Liverpool awansował pod wodzą Billa Shankly'ego. Menadżer stał się założycielem tzw. „dynastii Boot Room”, centrum planowania taktyki i rozwoju drużyny Liverpoolu.
Następnie oba kluby w latach 1964-1967 podzieliły się czterema tytułami ligowymi.
Podczas gdy Manchester od 67. roku XX wieku przeszedł 26 lat bez większych sukcesów, Liverpool cieszył się latami chwały od 1972 do 1992 roku. Sukcesywną karierę menadżera Billa Shankly'ego, który zdobył osiem trofeów w ciągu piętnastu lat, zastąpił w roku nie mniej zdolny Bob Paisley. Za dziewięć sezonów klub zdobył dwadzieścia trofeów.
W latach 1990–2020 role znów się odwróciły. Tym razem dominację zdobył Manchester United, wygrywając 13 tytułów ligowych, 23 krajowe puchary i pięć europejskich trofeów.
Rywalizacja między zawodnikami prowadząca do złamanych nóg
Rywalizacja rozprzestrzeniła się także wśród zawodników, którzy nie ukrywali swoich emocji. Wayne Rooney, zawodnik Manchesteru w latach 2004–2017, przyznał dożywotnią nienawiść do Liverpoolu. Steven Gerrard z Liverpoolu z kolei pokazywał filmowcom swoją kolekcję koszulek, które wymienił z zawodnikami rywali. Przyznał jednak, że nigdy nie przyjąłby żadnej z Manchesteru United. Jednym z największych aktów odmowy było gest obrońcy Liverpoolu Neila Ruddocka, który w meczu rezerw złamał obie nogi napastnikowi Manchesteru Andymu Cole'owi. Później w wywiadzie na swoją obronę przyznał, że chciał mu złamać tylko jedną nogę.
Włoskie derby della Madonnina
Derby della Madonnina to piłkarskie derby miejskie między dwoma największymi klubami mediolańskimi, AC Milan i Inter Milan. Nazwa Madonnina odnosi się do rzeźby Matki Boskiej, która koronuje katedrę w Mediolanie, i wskazuje na historyczne oraz kulturowe powiązania między klubami a miastem Mediolan.
Miejskie zmagania odbywają się mniej więcej dwa razy w roku w ramach meczów ligowych. Rozszerzyły się jednak także na Coppa Italia, Ligę Mistrzów i Supercoppa Italiana. Wszystkie derby odbywają się na jednym stadionie San Siro, który oba kluby uważają za swój dom.
Co działo się w historii
W przeszłości istniał tylko klub AC Milan, założony w 1899 roku. Później odłączyło się od niego kilku niezadowolonych, którzy założyli konkurencyjny klub Internazionale. Tak zaczęły się początki włoskiej rywalizacji piłkarskiej.
Różnice między klubami rosły również pod wpływem warunków społecznych. Inter Milan był uważany za klub mediolańskiej burżuazji, która mogła przyjeżdżać na stadion San Siro skuterem. Podczas gdy AC Milan wspierała głównie klasa pracująca, która przemieszczała się komunikacją miejską. W dzisiejszych czasach preferencje majątkowe zmieniły się na osobiste lub rodzinne.
Obraz
Pirotechnika na boisku San Siro
Jak już wspomniano, piłkarska gorączka jeszcze bardziej dotyka serca kibiców, gdy odbywa się derby ich ulubionych klubów. A jak wszyscy wiedzą, działania pod wpływem emocji nie zawsze idą w parze z rozsądkiem. Do jednej z takich sytuacji, gdy kibice nie potrafili opanować emocji, doszło podczas derbów w sezonie 2004/2005. Mecz między mediolańskimi klubami przerodził się w chaos, gdy kibice Interu wielokrotnie rzucali pirotechnikę na boisko San Siro. Sędzia Markus Merk dwukrotnie przerwał grę, aby zażądać zakończenia zamieszek. Jednak po interwencji bramkarza Dida, Merk natychmiast odwołał mecz. UEFA zdecydowała o zwycięstwie AC Milan. Zachowanie kibiców zostało potępione przez obie strony oraz europejski organ zarządzający.
Szkockie Old Firm derby
Old Firm Derby to nazwa meczów piłkarskich między dwoma najpopularniejszymi szkockimi klubami z Glasgow, Celtic FC i Glasgow Rangers. Rywalizują ze sobą co sezon o tytuł mistrza Szkockiej Ligi. Ich rywalizacja ma swoje korzenie przede wszystkim w religii i historii. Podczas gdy Celtic należy do Kościoła katolickiego, Rangers wyznają nurt protestancki.
Historyczne spojrzenie
Pierwszy mecz między nimi odbył się w odległej historii w 1888 roku w formie meczu towarzyskiego, w którym Celtic pokonał Rangers 5:2. Z uwagi na różnice religijne między klubami, od lat 30. do 90. XX wieku obowiązywała niepisana zasada zakazująca przyjmowania do klubu graczy katolickiego wyznania. W 1986 roku jednak złamał ją trener Graeme Souness, który sprowadził zawodnika Maurice'a Johnstona z Celticu.
Old Firm derby rozgrywano w Scottish Football League nieprzerwanie od 1890 do 2012 roku, kiedy to Rangers zostali wykluczeni z rozgrywek z powodów ekonomicznych. Następnie wrócili w sezonie 2016/2017.
Do maja 2022 roku odbyło się 430 derbów, przy czym Rangers z 168 zwycięstwami byli tuż przed Celtikiem, który zdobył 161 wygranych.
Jako ciekawostkę można wspomnieć, że na stadionie podczas meczów nie pojawia się szkocka flaga. Rangers szanują flagę Wielkiej Brytanii, a Celtic irlandzką.
Złamanie czaszki z skutkiem śmiertelnym
Mimo że derby charakteryzują się dużą emocjonalnością i pasją zarówno u zawodników, jak i kibiców, rzadko dochodzi do poważnych kontuzji czy śmierci. Dnia 5 września 1931 roku podczas klasycznego meczu Celtic z Rangers na stadionie Ibrox Park w Glasgow doszło do tragedii, której świadkami było 80 000 widzów. John Thompson (Celtic) zderzył się głową z kolanem Sama Englishe'a (Rangers), co spowodowało złamanie czaszki i pęknięcie tętnicy w jego prawej skroni. Mimo że większość kibiców sądziła, że Thompson wyjdzie z tego jedynie z wstrząsem mózgu, w szpitalu zmarł na skutek odniesionych obrażeń.
Argentyńskie derby Superclásico
Superclásico to nazwa meczów piłkarskich między dwoma największymi i najpopularniejszymi argentyńskimi klubami, Boca Juniors i River Plate, które mają swoje stadiony w Buenos Aires. Boca Juniors gra na La Bombonera, podczas gdy River Plate na El Monumental.
Według mediów Superclásico należy do najlepszych i najbardziej emocjonalnych derb na świecie.
Rzut oka w przeszłość
Oba kluby piłkarskie mają swoje korzenie w La Boca w Buenos Aires. River Plate powstał w 1901 roku, a Boca Juniors w 1905. I w tych klubach panowały różnice społeczne po tym, jak River w 1925 roku przeniósł się do bogatszej dzielnicy Núñez. Boca Juniors pozostał znany jako klub klasy robotniczej, a dużą część kibiców stanowią członkowie włoskiej społeczności imigranckiej zwani Xeneizes.
Przed swoim pierwszym oficjalnym meczem kluby Boca Juniors i River Plate rozegrały dwa mecze towarzyskie w latach 1908 i 1912. Mecz odbył się następnie 24 sierpnia 1913 roku na stadionie Racing Club, gdzie River wygrał 2:1.
W latach 2000 i 2001 Boca wyeliminowała River z Copa Libertadores, zdobywając tytuły, a w 2004 roku dotarła do finału. W czerwcu 2011 roku River po raz pierwszy spadł do niższej ligi, aby w 2012 roku wrócić. Następnie karty się odwróciły, a River Plate wyeliminował Boca Juniors w Copa Sudamericana 2014, Copa Libertadores 2015, Supercopa Argentina 2017, Copa Libertadores 2018 i Copa Libertadores 2019, zdobywając trofeum w każdym z tych meczów z wyjątkiem Copa Libertadores 2019.
Tragedia bramy 12
Superclásico ma również na swoim koncie jeden kontrowersyjny incydent związany z kibicami. Dnia 23 czerwca 1968 roku po wyrównanym meczu na El Monumental zginęło 71 widzów, a kolejnych 150 zostało rannych. Większość ofiar była w młodym wieku, a ich średnia wynosiła 19 lat. Katastrofa należy do najgorszych w historii argentyńskiego futbolu i jest jedną z najostrzejszych w całym świecie sportu.
Nie jest znana dokładna przyczyna zdarzenia. Jedni twierdzą, że kibice Boca palili gazety na cześć remisu i rzucali je w dół. Inni opisują, że chodziło o płonące flagi rywala. Według słów ówczesnego prezesa River Plate, Williama Kenta, policja zaczęła wypychać kibiców rywala po tym, jak zaczęli w ich kierunku rzucać butelkami z moczem.
Wśród kibiców wybuchła panika, a oni rzucili się w stronę bramy numer 12, która była jednak zamknięta. W zamieszaniu doszło do stratowania siedemdziesięciu młodych ludzi, a ponad sto osób zostało rannych.
Po trzech latach śledztwa policja nie była w stanie wskazać żadnego winnego. Ten dzień pozostał w historii jako Tragedia bramy 12 (Tragedia de la puerta 12).
Angielskie derby Manchesteru
Derby Manchesteru to mecz piłkarski między dwoma najważniejszymi klubami piłkarskimi w Manchesterze, Manchester United i Manchester City. Oba kluby grają w prestiżowej Premier League, mogą się pochwalić bogatą bazą kibiców, a ich starcia zawsze przynoszą napięcie i oczekiwanie.
Manchester United rozgrywa swoje mecze domowe na stadionie Old Trafford, podczas gdy Manchester City na stadionie Etihad Stadium.
Okno w historię
Po raz pierwszy angielskie kluby piłkarskie z Manchesteru spotkały się w listopadzie 1881 roku. Mecz zakończył się wynikiem 3:0 dla Manchesteru United (wówczas znanego jako Newton Heath LYR). W tamtym czasie mecz nie odgrywał dużej roli, ponieważ oba zespoły ginęły wśród innych powstających w Manchesterze. Pod koniec XIX wieku zaczęły zdobywać dominację, a w 1892 roku dołączyły do Football League.
Pierwsze spotkanie między klubami na najwyższym poziomie angielskiego futbolu miało miejsce w grudniu 1906 roku. K dalszym częstszym wspólnym meczom dochodziło dopiero kilka lat po II wojnie światowej.
W latach osiemdziesiątych zaczęła rosnąć dominacja Manchesteru United. Swoją przewagę utrzymywał jeszcze w kolejnych sezonach, aż został pokonany przez Manchester City 5:1 w 1989 roku. Było to jednak ich ostatnie zwycięstwo nad United przez następne 13 lat.
W latach 90. United dominował w derbach przez całe dziesięciolecie. W kolejnych sezonach zwycięstwa prowadzące do dalszych sukcesów ligowych kilkakrotnie się zmieniały. City udało się nawet do 2020 roku wygrać ligę cztery razy w sześciu sezonach. A United zazwyczaj kończył tuż na drugim miejscu. W meczach derbowych klubów nadal trwała rywalizacja i nieprzewidywalność.
Kuriozalny moment
Podobnie jak w przypadku poprzednich klubów piłkarskich, także w Manchesterze miało miejsce kilka zaskakujących wydarzeń. Przypomnijmy sobie na przykład jedno z wydarzeń z lat siedemdziesiątych XX wieku, kiedy to faul George'a Besta z Manchesteru United spowodował złamanie nogi zawodnika Glyna Pardoe z City. Poważność kontuzji niemal doprowadziła obrońcę Manchesteru City do amputacji nogi, ale na szczęście wszystko ostatecznie dobrze się skończyło.
